Yhohannes Neoldy. Diberdayakan oleh Blogger.
Jumat, 03 Oktober 2025

Mahar Alam nan Babungo

Di sabuah nagari nan baserak di kaki gunuang, di sisi danau nan jernih jo hutan nan rimbun, hiduiklah sabuah gadih namo Alia. Gadih ko indak hanya rancak parasnyo, tapi haluih baso jo putih hatinyo. Dari ketek, Alia mancinto alam: ia rajin manyiram pucuak rabuang, manjago buruang, jo mancari bunga liar di rimbo.

Di nagari tu juo, ado sabuah bujang nan namo Rangki. Rangki urangnyo rajin jo pandai, mancinto hutan, gunuang, jo batang aia. Bagi Rangki, alam ko bukan sekadar tempat mancari makan, tapi sabana guru hiduiknyo. Pepatah Minang manjadi pegangan:
“Alam takambang jadi guru.”

Cinto nan Tumbuah
Suatu ari, Alia jo Rangki basuo di ladang padi nan malereng. Dari sekali pandang, lah macam hati barasok. Alun lamo, duo nan basuo tu sering duduk basamo di tepian danau, di bawah rimbun batang beringin, sambia barasok jo cakrawala.

Lama-lama, Rangki manyampaikan niatnyo:

“Alia, awak indak ka ambo baui emas nan barkilau, indak juo kain balapak. Mahar nan ka ambo baui, adalah janji manjago alam. Jikok hutan ka rusak, kito nan ka mamagari. Jikok batang aia ka kotor, kito nan ka manjernihkan. Itulah harta sabana-bananyo.”

Alia mangangkat muko, matonyo nan jernih basuluah cahayo:

“Bajalan luruih, ka hulu indak basilang, ka hilia indak baminyak. Jiko itu maharnyo, awak rido, Rangki. Karano alam nan kito jago ko lah pusako untuk anak kamanakan.”

Nagari nan Basadaro
Kabar mahar nan lain dari biaso ko manyebar ka nagari. Niniak mamak, wali nagari, jo anak nagari bakumpua di balai adat. Awak nagari barasok:

“Nan ameh indak ka tagadai, nan kawi indak ka talapeh.”
Artinyo, harta nan sabana bukanlah emas jo perak, tapi tanah pusako jo alam nan elok.

Dari mufakat itu, ditetapkan larangan manebang hutan sabarang, indak buliah mamacik batang aia jo racun, jo diajua anak nagari untuak mananam bibit baramei.

Lamak-lamak, rimbo nan tadonyo luko, tumbuah pulang jadi hijau. Buruang manyerun, kambiang jo rusa mandaki bukik, ikan baliang di batang aia. Nagari pun jadi elok, aman, jo rukun.

Baralek Mahar Alam
Hari nan ditunggu pun tibo. Rumah gadang tabuka luas, halaman dipenuhi urang kampuang. Talempong dipalu, gandang dipacik, dendang padusi bakumandang. Anak nagari maantakan carano berisi siriah jo lamang.

Di tengah baralek, niniak mamak mancari kato:

“Alah samo-samo kito dangaik niat Rangki, nan indak mambaui emas jo kain, tapi janji manjago alam. Pepatah basaba: ‘Ka bukik samo mandaki, ka lurah samo manurun, ka lautan samo mabayo, ka darat samo manyinggahi.’ Itulah tandonyo rumah tangga nan rukun.”

Rangki maju, lalu manyampaikan janji:
“Mahar awak ko, bukan emas nan barkilau. Mahar awak adalah janji nan disaksian bumi jo langik: manjago alam nan jadi guru, manjago nagari nan jadi pusako.”

Alia tersenyum malu, lalu manjawab jo pantun:

Kambang nan baru tumbuah di sawah,
Disirami aia dari batang.
Jiko rukun kito barumah tangga,
Alam terjago, nagari pun tenang.

Urang kampuang pun manyahuti sorak jo doa:
“Bakato mufakat, basudahlah baik. Semoga barakah.”

Hidup Sesudah Baralek
Sesudah baralek, Alia jo Rangki mulai manyusun rumah tangga nan sederhana di tepi ladang. Tapi kehidupan marapulai ko indaklah samo jo urang lain. Tiap pagi, duo tu turun ka sawah, tapi sabalun manyabit padi, ia mampak ka batang aia, mambuek tanggul, jo manyucikan aliran. Sabalun mamacak kayu rumah, ia mamastikan tanah indak rusak jo pohon indak tumpuah.

Urang nagari mancontoh rumah tangga Alia jo Rangki. Anak kamanakan diajar:
“Jikok nagari rusak, barumah tangga indak ka aman. Jikok alam elok, nagari pun elok, barumah tangga pun barakah.”

Alia sering mangarang pantun di malam hari, sambia Rangki manyuluh pemuda nagari:

Batang pinang tinggi di hulu,
Dahan nan rimbun malindungi tanah.
Jikok nagari sayang jo alamnyo,
Barasoklah hidup, bahagialah rumah tangga.

Di sabuah malam, di bawah bulan nan benderang, Alia barbisik jo suaminyo:

“Rangki, indak salah awak miliah mahar alam. Sabana, alam ko lah nan ka diwarisi anak cucu kito.”

Rangki manjawab jo senyum:

“Benar kato urang tuo, ‘Jikok rukun nagari, amanlah rumah tangga; jikok aman rumah tangga, kokoh jo kuatlah alam Minang.’”

Maka, mahar nan sabana indah bukanlah emas nan barkilau, tapi janji manjago alam, nagari, jo generasi ka datang.

*“Mahar Alam nan Membungo” mancariakan kisah Alia jo Rangki, duo anak nagari nan mancinto bukan karano harta, tapi janji manjago alam. Dalam adat Minangkabau, emas sering jadi mahar, tapi Rangki manukuik janji nan labiah mulia: menjaga hutan, batang aia, jo tanah pusako untuak anak kamanakan. Dengan pantun jo pepatah Minang, cerpen ko manjadi cerminan bahwa cinto indak hanya barumah tangga, tapi juo ka nagari jo alam. Sabana benar kato urang tuo: “Alam takambang jadi guru, pusako tak ternilai bagi generasi nan datang.”*
           
By :YNW